در دنیای ساخت و ساز، انتخاب نوع سقف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و معیارهایی مثل اقتصادی بودن و سرعت اجرا در انتخاب سقف در نظر گرفته می‌شوند. سقف تیرچه بلوک به عنوان یکی از گزینه‌های رایج و اقتصادی در سازه‌های بتنی شناخته میشود و مزایای زیادی دارد. سقف تیرچه کرومیت هم به دلیل شباهت زیاد آن با تیرچه بلوک بسیار پرطرفدار است. در ادامه قصد داریم به بررسی جامع سقف تیرچه بلوک و کرومیت و تفاوت آنها بپردازیم و آنها را مقایسه کنیم:
سقف تیرچه بلوک چیست و چگونه کار می‌کند؟
در سقف تیرچه بلوک تیرچه‌ها نقش تیرهای فرعی را ایفا می‌کنند و بلوک‌ها صرفاً برای پر کردن فضای خالی بین تیرچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل این سقف به نام سقف تیرچه بلوک شناخته میشود.
اجزای اصلی سقف تیرچه بلوک
- تیرچه‌ها: تیرچه‌ها که عضو اصلی باربر سقف هستند در دو نوع بتنی و فولادی تولید می‌شوند. تیرچههای بتنی رایج‌تر بوده و از نوع بتن مسلح ساخته می‌شوند.
- بلوک‌ها: نقش پرکننده فضای بین تیرچه‌ها را دارند و در دو نوع سفالی و فوم پلی‌استایرن (یونولیت) تولید می‌شوند، اما بلوک‌های فومی به دلیل وزن سبک‌تر، امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سقف تیرچه بلوک بارهای وارده ابتدا به تیرچه‌ها (تیرهای فرعی) و سپس به تیرهای اصلی سازه منتقل می‌شوند. بلوک‌ها به عنوان قالب و پرکننده عمل کرده و به همراه بتن، مقطعی T شکل را تشکیل می‌دهند.
در ابتدا وزن بلوک‌ها و بتن توسط پایه‌های موقت تحمل شده و پس از گیرش بتن، بارها به تیرهای اصلی منتقل می‌شوند. استفاده از بلوک‌ها باعث کاهش وزن سقف و افزایش مقاومت خمشی آن میشود.
مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک
اجرای سقف یونولیت یا تیرچه بلوک شامل مراحل زیر است:
- زیرسازی و قالب‌بندی
- آرماتوربندی تیر
- نصب تیرچه و بلوک
- اجرای آرماتورهای حرارتی، ممان منفی و ادکا
- اجرای کلاف میانی
- اعمال خیز منفی تیر
- بتن‌ریزی
در مقاله اجرای سقف تیرچه بلوک از سایت آکادمی عمران، جزئیات هر مرحله از اجرا همراه با فیلم آموزشی به طور کامل بررسی شده است.
سقف تیرچه کرومیت چیست؟
سقف کرومیت کاملا مشابه تیرچه بلوک است، اما در ساخت آن از تیرچههای فلزی با جان باز استفاده میشود. این تیرچه‌ها که به تیرچه کرومیت معروفند، قطعاتی از پیش ساخته شده هستند که از سه بخش اصلی بال تحتانی، اعضای قطری و بال فوقانی تشکیل شده اند. سقف کرومیت به دلیل ویژگیهای خاص خود، برای دهانههای کوچک و متوسط بسیار مناسب است اما برای دهانههای بزرگتر، معمولا از سقف‌های دال بتنی یا کامپوزیت استفاده میشود.
در واقع سقف کرومیت را میتوان نوعی سقف تیرچه بلوک دانست که در آن به جای تیرچه بتنی، از تیرچه کرومیت استفاده میشود. این نوع سقف به دلیل مزایای مختلفی که دارد، در صنعت ساختمان سازی از محبوبیت بالایی برخوردار است.
انواع سقف تیرچه کرومیت
انواع سقف کرومیت را میتوان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی کرد که در ادامه بعضی از آنها را بررسی می‌کنیم:
- بر اساس نوع تیرچه
- سقف کرومیت با تیرچه تکی: این نوع سقف برای دهانه های کوچک تا ۵ متر مناسب است.
- سقف کرومیت با تیرچه دوبل: این نوع سقف برای دهانه های متوسط تا ۸ متر مناسب است.
- بر اساس نوع بلوک پرکننده
- بلوک بتنی: این نوع بلوک عایق حرارتی خوبی است و به کاهش اتلاف انرژی کمک می‌کند.
- بلوک سفالی: این نوع بلوک عایق صوتی خوبی است و به کاهش آلودگی صوتی کمک می‌کند.
- بلوک یونولیت: این نوع بلوک هم عایق حرارتی و هم عایق صوتی است.
- بر اساس نوع قالب بندی
- قالب بندی موقت: این نوع قالب بندی معمولا از جنس چوب یا فلز ساخته میشود.
- قالب بندی دائمی: این نوع قالب بندی معمولا از جنس ورق فلزی یا فایبرگلاس ساخته میشود.
- بر اساس مصالح مصرفی
- تیرچه بلوک: این نوع سقف از تیرچههای فولادی و بلوک‌های بتنی، سفالی یا یونولیت ساخته میشود.
- پلیمر (پلی استایرن): در این نوع سقف از بلوک‌های پلی استایرن به عنوان پرکننده استفاده میشود.
- کامپوزیت: این نوع سقف از مواد کامپوزیتی ساخته میشود که ترکیبی از مواد مختلف هستند.
تفاوت سقف تیرچه بلوک و تیرچه کرومیت چیست؟
با این که سقف تیرچه بلوک و کرومیت شباهت‌های زیادی دارند و هر دو کاربردی هستند، اما از لحاظ عملکرد و ساختار تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
۱. شمع‌بندی و جک‌گذاری
- تیرچه بلوک: به دلیل عدم تحمل وزن بتن خیس توسط تیرچههای بتنی، نیاز به شمع‌بندی و جک‌گذاری در زیر سقف است. این کار برای جلوگیری از خمش و شکستن تیرچه‌ها تا زمان رسیدن بتن به مقاومت کافی انجام میشود.
- کرومیت: تیرچههای فولادی کرومیت به دلیل مقاومت بالا، قادر به تحمل وزن بتن خیس هستند و نیازی به شمع‌بندی و جک‌گذاری ندارند. این امر باعث افزایش سرعت اجرا و کاهش هزینه‌ها میشود.
۲. ساختار تیرچه‌ها
- تیرچه بلوک: تیرچههای بتنی از پاشنه بتنی و آرماتور تشکیل شده‌اند.
- کرومیت: تیرچههای فولادی از یک تسمه در پایین، میلگردهای زیگزاگی (که نبشی بالا را به تسمه پایینی متصل می‌کنند) و نبشی در بالا تشکیل شده‌اند.
۳. سرعت اجرا
- تیرچه بلوک: به دلیل نیاز به شمع‌بندی، اجرای سقف به صورت طبقه به طبقه انجام میشود و سرعت اجرا پایین‌تر است.
- کرومیت: عدم نیاز به شمع‌بندی، امکان بتن‌ریزی چندین سقف به طور همزمان را فراهم می‌کند و سرعت اجرا به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
۴. فاصله تیرچه‌ها
- تیرچه بلوک: فاصله تیرچه‌ها معمولا ۵۰ سانتیمتر است.
- کرومیت: فاصله تیرچه‌ها ۷۰ سانتیمتر است که منجر به کاهش تعداد تیرچههای مورد نیاز و در نتیجه کاهش هزینه‌ها میشود.
۵. قیمت
- تیرچه بلوک: قیمت تیرچه بلوک به طور قابل توجهی (حدود ۵۰ درصد) پایین‌تر از تیرچه کرومیت است.
۶. نحوه اجرا
- تیرچه بلوک: نحوه اجرای تیرچه بلوک مشابه تیرچههای خرپایی است، با این تفاوت که میلگردهای منفی حذف می‌شوند و تیرچه به اندازه ۱۵ سانتیمتر از هر طرف داخل تیر اصلی قرار می‌گیرد.
- کرومیت: در سقف کرومیت از تیرچههای پیش‌ساخته فولادی (تیرچههای فولادی با جان باز) استفاده میشود.
۷. نوع تیرچه
- تیرچه بلوک: در سقف‌های تیرچه بلوک از تیرچههای فوندوله ای استفاده میشود.
- کرومیت: در سقف‌های تیرچه کرومیت از تیرچههای پیش‌ساخته فولادی استفاده میشود.
جمع بندی
سقف‌های تیرچه بلوک و کرومیت هر دو از سیستم‌های رایج در ساخت‌وساز هستند، اما تفاوت‌های مهمی در ساختار، اجرا و ویژگیهای فنی دارند. انتخاب بین این دو نوع سقف بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، دهانه سقف، سرعت اجرا، هزینه و غیره دارد. به طور کلی، سقف تیرچه بلوک به دلیل قیمت پایین‌تر و مقاومت بیشتر در برابر زلزله، گزینه مناسبی برای ساختمان‌های مسکونی و تجاری با دهانههای کوچک و متوسط است. در مقابل، سقف کرومیت به دلیل سرعت اجرای بالاتر و عدم نیاز به شمع‌بندی، گزینه مناسبی برای پروژه‌هایی است که سرعت اجرا در آنها اهمیت دارد.
